آفتاب سوختگی عبارت است از التهاب پوست پس از مواجهه بیش از حد با آفتاب. اشعه آفتاب دارای طیف مرئی و اشعه نامرئی ماورای بنفش و مادون قرمز است. این دو اشعه نامرئی ممکن است باعث ایجاد سوختگی شوند. در اثر تابش آفتاب به سطح دریاها و یا نقاط پر برف کوهستانی اشعه ماورای بنفش بیشتر منعکس شده و باعث سوختگی میشود. اگر تابش اشعه شدیدتر و طولانیتر بشود منجر به سوختگیهای درجه اول و دوم خواهد شد. در روزهای ابری ، ابرهای نازک جلوی آن را نمی‌گیرند ولی بخار و دود تا حدی جلوی آن را می‌گیرند. البته مقدار زیادی اشعه فرابنفش بوسیله برف ، آب ، شن و پیاده‌روها منعکس میشود.
علایم
در آفتاب سوختگی خفیف قرمزی، تحریک پذیری و خارش پوست وجود دارد. با ادامه تماس ممکن است تورم، درد و تاول پیدا شود. درد ناشی از آفتاب سوختگی 2 تا 4 ساعت بعد از تماس شروع میشود و شدت ان 12 تا 24 ساعت بعد است. اگر تماس در همین مرحله قطع شود، پس از چند روز در ناحیه آفتاب سوخته دچار پوسته‌ریزی شده و التیام می‌یابد. در صورت ادامه تماس با نور آفتاب علایم شدیدتری پیدا میشود. مثل تاولهای بزرگ بعلاوه برتاول‌‌‌های بزرگ و زیاد، علایم سیستمیک مثل تب و لرز، تهوع و استفراغ، خواب آلودگی و از دست دادن آب بدن و اختلال آب و الکترولیت بروز می‌کند. گاهی عفونت ثانویه اضافه میشود و در موارد پیشرفته‌تر شوک و مرگ اتفاق می افتد. آفتاب سوختگی شدید به همان اندازه سوختگی حرارتی وخیم است و ممکن است همان اثرات عمومی را داشته باشد. بنابراین نباید آن را بی‌اهمیت انگاشت.
هر سال بسیاری از افراد در نتیجه قرار گرفتن در معرض نور شدید خورشید فوت می‌کنند و میلیون‌ها نفر دچار آفتاب سوختگی می‌شوند. آفتاب سوختگی برخلاف سوختگی حرارتی فوراً تظاهر نمی‌کند. بنابراین هنگامی که دردناکی و قرمزی پوست شروع میشود، آسیب پوستی از قبل رخ داده است. درد در ? تا ?? ساعت ابتدایی پس از قرار گرفتن در معرض آفتاب شدید بیشترین شدت را دارد. گفته میشود که آفتاب‌سوختگی سیستم ایمنی بدن را تغییر می‌دهد. در اثر تماس‌‌‌های مکرر با نورحورشید آسیب‌‌‌های وارد شده به سیستم ایمنی افزایش می‌یابد که این مسأله در ایجاد سرطان‌های پوستی نقش عمده‌ای دارد.
این روزها بین جو ان ها افراد بسیاری هستند که دوست دارند پوست شان را برنزه کنند چون اعتقاد دارند زیباتر می شوند ولی آیا می دانید این رنگ طلایی و قهوه ای پوست که در اثر تاثیر آفتاب به وجود می آید به دلیل صدمه دیدن اپیدرم یعنی لایه بیرونی پوست شماست. در واقع سلول های ملانوسیت بدن رنگدانه ملانین به رنگ قهوه ای ترشح می کنند که با افزایش تابش اشعه ماورای بنفش، ترشح ملانین نیز افزایش می یابد. هر چه رنگ قهوه ای توسط سلول های ملانوسیت بیشتر ساخته شود تیرگی پوست بیشتر می شود، اما متاسفانه قرار گرفتن در معرض اشعه های فرابنفش خورشید باعث می شود پوست زودتر پیر شود و احتمال ابتلا به سرطان پوست را نیز افزایش می دهد. برای کاهش این اثرات می توانید هنگام قرارگرفتن زیر نورآفتاب از یک ضدآفتاب باspf بالای ?? استفاده کنید.
برای چه نوع آفتاب سوختگی باید به پزشک مراجعه کنید؟
آفتاب می تواند سوختگی های شدیدتری را نیز روی پوست شما ایجاد کند؛ یعنی سوختگی نوع دوم که در آن لایه های عمیق تر پوست و بعضی از عصب ها آسیب می بینند. معمولا این نوع سوختگی دردناک تر است و مدت زمان بیشتری طول می کشد تا پوست بهبود یابد. از علائم آن می توان به قرمزی، تورم، باد کردن و تاول اشاره کرد. اگر روی پوست تان تاول به وجود آمده است تاول ها را نترکانید زیرا تاول ها برای محافظت از لایه های زیرین پوست تشکیل می شوند و ترکاندن آن ها ممکن است به عفونت بینجامد. اگر تاول خودبه خود باز شد به آرامی پوست مرده را از روی آن بردارید و یک پماد آنتی بیوتیک در محل آن قرار دهید و بعدیک گاز خشک روی تاول قرار داده شود، پانسمان خشک می تواند از عفونت جلوگیری کند. در این موارد که پوست تاول می زند بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
درمان آفتاب سوختگی
- بیمار باید به یک محل خنک و دور از افتاب انتقال داده شود.
- کمپرس های خنک کننده استفاده شود برای مثال : دوش یا حمام آب سرد بگیرید یا پارچه مرطوب و سرد روی سوختگی قرار دهید.
- کرم‌های بیحس کننده حاوی بنزوکائین ، لیدوکائین و وازلین روی پوست مالیده نشود زیرا ممکن است باعث تحریک پوست و واکنشهای آلرژیک شود. از قرار دادن یخ یا مخلوط آب و یخ بر روی پوست بپرهیزید.
- از مصرف ترکیبات حاوی وازلین روی پوست بپرهیزید. وازلین از تعریق و دفع حرارت پوست جلوگیری می کند. این امر در مورد مصرف کره و روغن ها نیز صادق است.
- از کرم های مرطوب کننده و یا کرم هیدروکورتیزون استفاده شود.
- نوشیدن آب زیاد توصیه میشود.
- اگر تاول پوستی به وجود آمده‌است تاول ها را نترکانید زیرا تاولها برای محافظت از لایه های زیرین پوست تشکیل می شوند و ترکاندن آنها ممکن است به عفونت بیانجامد. اگر تاول خودبخود باز شد به آرامی پوست مرده را از روی آن بردارید و یک پماد آنتی بیوتیک در محل آن قرار دهید. یک گاز خشک روی تاول قرار داده شود ، پانسمان خشک ممکن است از عفونت جلوگیری کند.
- سیلورسولفادیازین ( کرم 1% ) جهت درمان آفتاب سوختگی مناسب است. البته باید در مورد مصرف آن در ناحیه صورت با احتیاط استفاده شود.
- اگر پوستتان تاول نزده‌است ، از کرم مرطوب کننده و یا کرم های کورتیکوستروئید های موضعی برای تسکین ناراحتی استفاده شود.
- داروهای مسکن مانند ایبوپروفن را برای کاهش درد مصرف باید بکار روند.
- در صورتی که به همراه آفتاب سوختگی تب وجود دارد یا تاولهای پر از مایع، سرگیجه یا اشکالات بینایی به همراه آفتاب سوختگی وجود دارند، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
- در موارد وجود دهیدریشن و اختلال آب و الکترولیتی بستری در بیمارستان و مایع درمانی نیاز است
- آفتاب سوختگی می تواند چند روز فرد را از کارش باز دارد.
- آفتاب سوختگی می تواند باعث بروز پیری زودرس یا سرطان پوست شود.
- سایر مشکلات پوستی مثل هرپس سیمپلکس ، لوپوس و پورفیری ممکن است بدتر شود